Stary drewniany kościółek
Będąc w Zakopanem, warto zwiedzić najstarsze i najciekawsze obiekty zabytkowe, które leżą na szlaku architektury drewnianej. Jednym z nich jest Stary drewniany kościółek położony przy ulicy Kościeliskiej. To najstarsza sakralna budowla zbudowana zaraz po kaplicy.
Historia Kościoła
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej był pierwszym kościołem na terenie Zakopanego. Wcześniej wierni należeli do parafii w Czarnym Dunajcu, a lata wstecz do Parafii w Nowym Targu. Drewniany kościółek został wzniesiony przez miejscowego i doświadczonego cieślę Sebastiana Gąsienice-Sobczaka w 1847 roku. Zbudowany z drzewa modrzewiowego kościół, ma konstrukcję zrębową i jest pokryty dachem z gontu. Trzy ołtarze, a przede wszystkim główny, wykonał słynny ludowy rzeźbiarz Wojciech Kułach-Wawrzyńcok. Jednonawowy kościół został ufundowany przez Klementynę Homolacsową, właściciela dóbr zakopiańskich, a następnie poświęcony świętemu Klemensowi na cześć fundatorki.
W roku 1847 parafię objął zakopiański proboszcz ks. Józef Stolarczyk, który odprawił pierwszą mszę. W kolejnych latach proboszcz rozbudował kościół i dobudował południową część z wieżą. W roku 1854 wybudowane zostały pierwsze organy, które obecnie są w Kościelisku, kolejne zbudował Schwarz z Gdańska. Do kościoła prowadzi malutka sień, zresztą samo wnętrze kościoła jest niewielkie. W głównym ołtarzu znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Na lewej ścianie prezbiterium wisi portret Św. Klemensa. Ponadto we wnętrzu możemy podziwiać ludowe rzeźby, malowidła, a przede wszystkim drogę krzyżową wykonaną przez Ewelinę Pęksa. Po prawej stronie na ścianie wisi tablica upamiętniająca proboszcza Józefa Stolarczyka w setną rocznicę śmierci.
Położenie
Stary drewniany Kościółek znajduje się na początku ulicy Kościeliskiej. To najstarsza ulica Zakopanego, przy której stoją drewniane zabudowania, mające ponad 100-letnią historię. Większość z nich zachowała swoją pierwotną formę i kształt niezmienny od lat. Kilka z nich niestety pochłonął pożar, między innymi dom przy Kościeliskiej 26, w którym niegdyś mieszkał sam Józef Stolarczyk, proboszcz parafii. Parafia leży po prawej stronie, idąc od strony dolnych Krupówek.
Naprzeciwko kościoła po drugiej stronie ulicy, na skwerze Ryszarda Kaczorowskiego, rośnie „Drzewo Wolności”. Jest to lipa zasadzona przez dzieci 11 listopada 1918 roku. Przed drzewem umieszczono pamiątkową tablicę.
Praktyczne informacje
- Kościółek znajduje się przy ulicy Kościeliskiej 4.
- Czynny jest w godzinach od 7:30 do 18:30.
- Msze Święte odbywają się 8:30, 10:00.
- Bilet wstępu na Pęksowy Brzyzek kosztuje: dzieci do lat 6 – gratis, dzieci i młodzież – 1 zł, dorośli – 2 zł. Za wstęp nie płacą mieszkańcy powiatu tatrzańskiego.
Kapliczka Gąsieniców
W pobliżu kościoła znajduje się murowana malutka kapliczka Gąsieniców. Wystawiona przez Pawła Gąsienicę około 1800 roku jest najstarszym sakralnym obiektem. Legenda głosi, że ów rolnik wystawił ją dla odkupienia grzechów, które popełniał za młodu. Kaplica została odnowiona i poświęcona przez ks. Józefa Stolarczyka. Proboszcz odprawiał w niej msze święte, dopóki nie został wybudowany drewniany kościół.
Po II wojnie światowej za kolejnego ks. proboszcza Jana Tobolaka, wnętrze kapliczki odremontowano wg projektu słynnego rzeźbiarza Antoniego Kenara. Wówczas patronami kapliczki zostali św. Andrzej (Świerada) oraz św. Benedykt. Figurki obu świętych są obecnie głównym wyposażeniem wnętrza kapliczki, do której możemy zaglądnąć jedynie przez przeszklone i okratowane drzwi.
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku
Na sąsiednim terenie, znajduje się Stary Cmentarz Parafialny „Na Pęksowym Brzyzku”. Darczyńcą ziemi był Jan Pęksa w latach 50. XIX wieku, a cmentarz założył proboszcz parafii. Cmentarz w całości otoczono murem, na którym widnieje napis: „Ojczyzna to ziemia i groby. Narody, tracąc pamięć, tracą życie”. Przez długie lata był to jedyny zakopiański cmentarz, na którym chowano przede wszystkim osoby zasłużone, jak i zmarłych miejscowych. W roku 1931 stary cmentarz wpisano do rejestru zabytków, a wszystko to za sprawą woli Tytusa Chałubińskiego, który chcąc mieć grób w Zakopanem zapoczątkował zwyczaj chowania tutaj osób zasłużonych dla Podhala.
Na cmentarzu znajduje się około 500 grobów, połowa z nich dotyczy przede wszystkim wybitnych artystów, przewodników, ratowników, sportowców i wielu innych zasłużonych dla Podhala i Tatr. Znajdują się tutaj mogiły Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Stanisława Witkiewicza, Sabały, Heleny Marusarzówny, Stanisława Marusarza, Kornela Makuszyńskiego, Bronisława Czecha, Władysława Hasiora, czy mogiła ks.Józefa Stolarczyka.
Jest też kilka symbolicznych grobów między innymi, Karola Szymanowskiego polskiego kompozytora, Witkacego, Mieczysława Karłowicza czy himalaisty Macieja Berbeki, który zginął 6 marca 2013 roku pod Broad Peak. Powstał on z inicjatywy zakopiańskiej szkoły plastycznej im. Antoniego Kenara.
Mogiły Ratowników
Znajdują się tutaj również mogiły ratowników tatrzańskich, którzy w wyniku akcji ratunkowej ponieśli śmierć. Jedna z takich akcji była w roku 1994 roku, wówczas rozbił się helikopter mając na pokładzie 4 osoby. Kolejną dramatyczną akcją była lawina, która zeszła spod Szpiglasowego Wierchu, zasypując dwóch ratowników, Marka Łabunowicza i Bartka Olszańskiego. Dlatego nie bez przyczyny, cmentarz nosi również nazwę Zasłużonych i każdy pochówek na jego terenie, wymaga obecnie zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Każdy nagrobek jest tutaj wyjątkowy, skromny z drewnianymi krzyżami, figurkami bądź kapliczką, większość z nich ma swoją historię. Wiele z nich wyszło spod dłuta wybitnych zakopiańskich artystów. Będąc tutaj warto przystanąć przy niejednym grobie, i pomimo że jesteśmy na cmentarzu nie odczuwamy tutaj smutku.
Opłata za zwiedzanie cmentarza
Ze względu na fakt, że cmentarz Zasłużonych jest miejscem bardzo popularnym i wymaga stałego utrzymania porządku, Parafia w 2014 roku wprowadziła opłatę dla zwiedzających. (Cennik powyżej w informacjach).
Kościół dzisiaj
Kościółek Matki Boskiej Częstochowskiej cieszy się ogromną popularnością, a przede wszystkim wśród nowożeńców.
Od kilku lat Parafia Świętej Rodziny organizuje Elektroniczne Zaduszki. Są to autorskie koncerty, a przede wszystkim wędrówka multimedialna, po szczytach gór, jaskiniach i górskich potokach. Nie możemy nie wspomnieć również o pasterce w wigilijną noc. Tradycyjnie, aby dostać się do środka, należało przyjść dużo wcześniej. Nie mogło również zabraknąć góralskiej muzyki z piękną oprawą, dzięki której klimat jest tutaj niepowtarzalny.
